अमेरिकी विदेश नीतिमा देखा परेको भद्रगोलका कारण एसिया डरलाग्दो असन्तुलनतर्फ , यस्तो छ कारण

साझा पाना २०८१ चैत्र २५ गते ०९:२६ मा प्रकाशित

अहिले अमेरिकी विदेश नीतिमा देखा परेको भद्रगोलका कारण विश्व राजनीतिका केही आधारभूत पक्षतर्फ हाम्रो ध्यान नपुगेको हुन सक्छ । अहिले हाम्रो ध्यान अमेरिकामा चर्चा चलिरहेको ‘सिग्नलगेट’, रुस–युक्रेन सम्झौता जस्ता कुराले खिचेका छन् । ट्रम्प प्रशासनले युरोपप्रति देखाएको वैमनस्यता, व्यापार युद्धको सम्भावना, क्यानडासँगको सम्बन्ध बिगार्ने आत्मघाती कदम तथा अमेरिकाभित्रका लोकतान्त्रिक संस्थाहरूमा व्यवस्थित हमलाजस्ता सन्दर्भले हामीलाई व्यस्त बनाएको हुन सक्छ ।

चीनको उदय:
- चीन गरिब र सैन्य दृष्टिले कमजोर अवस्थाबाट उठेर अहिले विश्वको दोस्रो शक्तिशाली राष्ट्र बनेको छ।
- चीनले दक्षिण चीन सागर लगायतका क्षेत्रमा आफ्नो प्रभुत्व जमाउने प्रयास गरिरहेको छ।
सन्तुलनको गठबन्धनहरू:
- चीनको विस्तारवाद रोक्न अमेरिका र उसका सहयोगी देशहरूले नयाँ गठबन्धनहरू बनाइरहेका छन्।
- AUKUS (अस्ट्रेलिया, बेलायत, अमेरिका), QUAD (अमेरिका, भारत, जापान, अस्ट्रेलिया), र क्याम्प डेभिड सम्झौताहरू यसको उदाहरण हुन्।
चीनको प्रविधि प्रगति:
- अमेरिकी प्रतिबन्धका बाबजुद चीनले एआई, चिप्स, र क्वान्टम कम्प्युटिङमा उल्लेखनीय प्रगति गरेको छ।
- विद्युतीय सवारी साधन लगायतका हरित प्रविधिमा चीनले अग्रणी स्थान लिइसकेको छ।
अमेरिकाको आन्तरिक कमजोरी:
- ट्रम्प प्रशासनको संरक्षणवादी नीति र विश्वविद्यालय तथा अनुसन्धान संस्थामाथि कटौतीले अमेरिका कमजोर बन्दै गएको देखिन्छ।
- अमेरिकाको रणनीतिक अस्पष्टता र प्रशासनिक अन्योलता उसका साझेदारहरूमा चिन्ता बढाइरहेको छ।
दक्षिण कोरियाको अस्थिरता:
- दक्षिण कोरियामा राजनीतिक अस्थिरता बढ्दै गएको छ र भावी नेताहरू चीनप्रति मैत्रीपूर्ण देखिएका छन्।
जनसंख्या संरचनाको असर:
- चीन, जापान, र दक्षिण कोरियामा जनसंख्याको वृद्ध उमेर सैन्य शक्ति विस्तारमा बाधक बन्दै गएको छ।
- भारत, इण्डोनेसिया र फिलिपिन्सजस्ता युवाशक्ति सम्पन्न देशहरूको महत्त्व बढ्दो छ।
ट्रम्पको अनिश्चित नीति:
- ट्रम्प प्रशासनको चीनप्रति कठोर तर अस्थिर नीति र सहयोगी राष्ट्रहरूलाई उस्तै व्यवहारले विश्वसनीयता घटाएको छ।
- आर्थिक रणनीतिको अभाव, भन्सार नीतिले एसियाली मित्र राष्ट्रहरूलाई मारमा पारेको छ।
चीनको कूटनीतिक सक्रियता:
- चीनले जापान र दक्षिण कोरियासँगको सम्बन्ध सुधार्न खोज्दैछ। ‘नजिकको छिमेकी टाढाको नातेदारभन्दा राम्रो’ भन्ने भनाइ त्यसको संकेत हो।
लोकतन्त्र बनाम अधिनायकवाद:
- एसियाका धेरै देशहरू लोकतन्त्रमा परिवर्तन भए पनि अमेरिका आफै अधिनायकवादी बाटोमा लागेमा उनीहरूबाट समर्थन घट्न सक्छ।
- चीन र अमेरिकाको राजनीतिक भिन्नता मेटिँदै जाँदा साझेदारी कमजोर हुने खतरा छ।
निष्कर्ष र सम्भावना:
- अमेरिका आफ्नो सैन्य तथा कूटनीतिक शक्ति बिना एसियामा चीनको प्रभाव रोक्न सक्दैन।
- साझेदार देशहरू चीनको प्रभुत्वमा जान चाहँदैनन् तर अमेरिका विश्वासिलो नदेखिए, उनीहरू निष्क्रिय बन्न सक्छन्।
- बलियो नेतृत्व, स्पष्ट रणनीति, र साझा दृष्टिकोण आवश्यक छ।